NRC Belastingverdrag met Amerika drijft Amerikanen in Nederland tot wanhoop

Bizarre gevolgen door belastingverdrag Amerika Nederland: Amerikaanse Nederlanders dreigen per 1 oktober hun bankrekening te verliezen, tenzij ze belastingaangifte doen in de VS. Dat is een dure en bureaucratische nachtmerrie te danken aan het belastingverdrag met Amerika.

Sommige mensen zetten hun leven op het spel om een Amerikaans paspoort voor hun kinderen zeker te stellen. Voor duizenden Nederlanders met wortels in de Verenigde Staten is hun Amerikaanse nationaliteit de voorbije jaren juist een bron van bureaucratische ellende en hoge kosten geworden. Met soms bizarre gevolgen.

Oorzaak: belastingverdrag Amerika Nederland

Oorzaak van de problemen is de Foreign Assets Tax Compliance Act (FATCA) en het daaraan gekoppelde belastingverdrag Amerika Nederland uit 2013. Die bepaalt dat Nederlandse banken gegevens van klanten met de Amerikaanse nationaliteit over onder meer herkomst en tegoeden moeten doorspelen aan de Nederlandse Belastingdienst. Die deelt de informatie vervolgens met zijn Amerikaanse tegenhanger, de IRS.

Het belastingverdrag Amerika Nederland is bedoeld om belastingontduiking tegen te gaan en zicht te krijgen op stromen zwart geld. Op zichzelf niets vreemds, veel overheden wisselen tegenwoordig gegevens uit om belastingontduiking en witwassen te bestrijden. Bovendien hebben andere Europese landen vergelijkbare overeenkomsten gesloten met de Amerikanen.

Alleen: de VS zijn geen gewoon land als het gaat om belastingheffing. Terwijl de rest van de wereld – op Eritrea na – alleen ingezetenen aanslaat, beschouwt de IRS iederéén met een Amerikaanse nationaliteit als belastingplichtig. Zelfs als diegene niet of maar heel kort in de VS heeft gewoond.

Dat principe is niet nieuw. Maar voorheen merkten zogenoemde US persons, de naar schatting ruim 40.000 mensen in Nederland die de Amerikaanse nationaliteit of een Amerikaanse werkvergunning hebben, er meestal niets van. Zolang zij hier woonden, werkten, bankierden en belasting betaalden, bleven zij op veilige afstand van de IRS en was er niets aan de hand.

Met het FATCA-verdrag is dat ingrijpend veranderd. Sinds 2013 screenen Nederlandse banken hun klanten op de Amerikaanse nationaliteit.

Hebben zij die, dan krijgen ze van hun bank een brief waarin allerlei gegevens worden gevraagd. Het belangrijkste vakje om in te vullen is het Social Security Number (SSN) – het Amerikaanse equivalent van het burgerservicenummer.

Krijg je zo’n brief, dan zijn meerdere scenario’s mogelijk, vertelden verschillende US persons. Ze beschreven ervaringen variërend van vervelend tot „een grote verschrikking”.

Dubbelbelastingverdrag Amerika?

In het beste geval beschikt een Amerikaans staatsburger in Nederland over een Amerikaans belastingnummer én is hij of zij hier in loondienst. Dat betekent dat je aangifte kunt doen in de VS, met als waarschijnlijk resultaat dat je daar geen inkomstenbelasting hoeft te betalen.

Immers, dat is hier al gebeurd, en Nederland en de VS hebben afspraken gemaakt om te voorkomen dat mensen dubbel betalen.

Belastingaangifte doen door belastingverdrag Amerika

Vervelend is wel dat belastingaangifte doen in de VS niet gratis is. Je hebt, zeker de eerste keer, een Amerikaanse accountant nodig, die met gemak een paar duizend dollar vraagt. De eerste aangifte gaat namelijk over de laatste drie jaar.

Eigenlijk zouden Amerikanen in het buitenland hun eerste aangifte moeten doen over alle jaren die ze ‘gemist’ hebben, maar een inkeerregeling beperkt die periode voorlopig tot drie jaar.

Problematischer wordt het voor Nederlandse ingezetenen die wél de Amerikaanse nationaliteit hebben, maar géén Amerikaans belastingnummer.

Dit betreft vooral zogenoemde accidental Americans – een groep van naar schatting zo’n 20.000 mensen die Amerikaan zijn omdat ze toevallig in de VS zijn geboren of een Amerikaanse ouder hebben, maar die vrijwel hun hele leven buiten dat land hebben gewoond. Zij weten soms niet eens dat ze de Amerikaanse nationaliteit hebben, laat staan dat ze een nummer hebben van de IRS.

Nederlandse banken hebben dat nummer echter wél nodig om aan hun rapportageplicht te voldoen. Banken hebben tot 31 december van dit jaar om de social security number van hun Amerikaanse klanten te verzamelen.

Lukt dit niet, dan riskeren ze geschrapt te worden van „de witte lijst” van de IRS, vertelt Ton Daniëls, fiscalist van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Dat betekent de facto dat de bank geen zaken meer kan doen in de VS.

SSN nodig door belastingverdrag met Amerika

En dus heeft een onbekend aantal Amerikaanse Nederlanders van hun bank te horen gekregen dat hun rekeningen per 1 oktober op zwart gaan als ze niet vóór die tijd een Amerikaans belastingnummer hebben bemachtigd. Maar dat klinkt eenvoudiger dan het is.

„Je hebt om te beginnen een geboortebewijs nodig en dat hebben de meeste mensen niet”, zegt Daan Durlacher, oprichter van Americans Overseas, een organisatie die Amerikanen en Amerikaanse Nederlanders helpt met hun belastingaangifte in de VS. Durlacher is zelf een ‘toevallige Amerikaan’, omdat hij een Amerikaanse moeder heeft.

„Punt is alleen: om een Amerikaans geboortebewijs te verkrijgen, heb je weer een adres in de VS en een belastingnummer nodig. Daar was het je nu juist om te doen. Wil je toch in aanmerking komen, dan moet je ten minste drie documenten hebben die aantonen dat je vrijwel je hele leven in Nederland hebt gewoond.”

Bureaucratische nachtmerrie door belastingverdrag met Amerika

Rikkie Keller werd in 1975 uit Nederlandse ouders geboren in New York en verhuisde met acht maanden al naar Nederland. Ze vertelt dat ze is verdwaald in de procedure. Keller dreigt haar rekening bij Rabobank straks kwijt te raken, zegt ze. „Ik ben een legal alien. Zonder bankrekening kan ik niets meer.”

Ook Dana Menist heeft de bureaucratische horde nog niet genomen. Ze is in Amsterdam geboren en in Nederland opgegroeid, maar heeft een Amerikaanse vader. „Ik heb nooit voor de Amerikaanse nationaliteit gekozen en heb nooit in de VS gewoond”, zegt ze. De kosten van een belastingaangifte in de VS, die ze schat op zo’n 5.000 euro, nemen een flinke hap uit haar spaargeld. Maar het alternatief is afschrikwekkender.

Menist is bang dat de bank haar rekeningen sluit en de hypotheek opeist als ze niet op tijd een belastingnummer heeft. En dus is ze bezig alle benodigde formulieren te verzamelen. Vervolgens wil ze zo snel mogelijk afstand doen van het Amerikaanse staatsburgerschap. Dat kost nog eens ruim 2.300 dollar en kan pas nadát ze belastingaangifte heeft gedaan. Menist: „Het is een grote verschrikking.”

Nachtmerrie voor Amerikaanse Nederlanders

Niet iedere Amerikaan in Nederland wordt door de banken opgemerkt. Ze doorzoeken hun klantenbestanden op verschillende criteria, waaronder geboorteplaats. Maar sommige Amerikaanse Nederlanders glippen er doorheen, bijvoorbeeld wanneer ze in Nederland zijn geboren en de naam dragen van hun niet-Amerikaanse ouder.

Zo vertelt een arts, geboren in de VS maar voor haar eerste verjaardag naar Nederland verhuisd, op voorwaarde van anonimiteit dat ze nog niet is ‘getraceerd’.

Toch is ze bezig met een Amerikaans belastingnummer – „gelukkig heb ik mijn judo diploma’s nog” – en bereidt ze een aangifte voor. Ze vindt het risico te groot dat ze de inkeerregeling mist en straks wordt aangeslagen voor alle jaren dat ze buiten de VS heeft gewoond en gewerkt.

Flinke naheffing door belastingverdrag Nederland Amerika

De arts verwacht namelijk wél een flinke naheffing. Ze is eigen baas, vertelt ze, en spaart voor onder meer haar pensioen in een bv. Dit vermogen wordt in Nederland anders belast dan in de VS.

Ook kent het Amerikaanse belastingsysteem een flinke heffing op overwaarde bij de verkoop van onroerend goed, die in Nederland niet bestaat. Al met al rekent de medisch specialist op een aanslag van zo’n 80.000 dollar over de voorbije drie jaar, exclusief accountantskosten. „Een nachtmerrie”, zegt ze.

Reactie Nederlandse politiek op gevolgen Belastingverdrag Amerika Nederland

Staatssecretaris Menno Snel (Financiën, D66) is bekend met de problematiek, zo laat een woordvoerder weten, en heeft in mei bij een bezoek aan de VS nog aangedrongen op een oplossing. Deze zomer verwacht Snel daar meer over te horen.

Op de vraag of de regering de problemen had voorzien toen ze het belastingverdrag met de VS tekende, kreeg NRC geen antwoord.

Daan Durlacher van Americans Overseas neemt de Nederlandse overheid niet kwalijk dat ze het belastingverdrag is aangegaan. Dat is „met de beste intenties” gedaan, zegt hij. „Maar ik houd de regering wel verantwoordelijk voor de uitermate slechte informatievoorziening. Het heeft allemaal veel te lang geduurd.”

Meer weten over gevolgen belastingverdrag Amerika voor Nederlandse Amerikanen?

Wij, de oprichters van Americans Overseas, zijn geboren in Nederland en hebben onze Amerikaanse nationaliteit gekregen via onze (Amerikaanse) moeder. Toen wij dit rond 2013 voor de eerste keer hoorde, heerste er bij ons ongeloof (dit kan toch niet waar zijn), woede (waarom kan men dit zomaar doen), angst (krijg ik nu boetes of problemen), en paniek (wat moet ik doen).

Het is (helaas) wel waar dat er een Amerikaanse belastingplicht is. Er was voor ons geen informatie van de lokale overheid, het consulaat verwees ons naar de IRS, en de IRS was ondoordringbaar. Wij zijn daarom dit initiatief begonnen om mensen te helpen met goede informatie, onnodige paniek te voorkomen, en vrijblijvend en kosteloos hulp aan te bieden.

Indien gewenst en nodig beschikken wij over een netwerk van betaalbare professionals (accountants), die u verder kunnen helpen met uw belasting USA verplichtingen.

Tevens zijn we inmiddels de gesprekspartner voor de Tweede Kamer betreffende dit onderwerp.

Bent u een  Nederlanders met een Amerikaans paspoort of Green Card, bent u een US person? Heeft u vragen over de Amerikaanse belastingplicht of belasting USA? Neem dan contact op met Americans Overseas.

Neem nu contact op voor meer informatie

Bronnen belastingverdrag Amerika:

• NRC